ارزیابی زیست محیطی نظام های تولید چغندر قند در خراسان به روش lca

اگرچه در گذشته بهینه سازی تولید در کشاورزی بر اساس سودآوری اقتصادی آن تعیین می شد اما امروزه نگرانی های زیست محیطی سبب شده است تا نظام های کشاورزی ناگزیر به رسیدن به برخی اهداف زیست محیطی باشند. ارزیابی چرخه حیاتی (lca) ابزاری است برای سنجش پیامد های زیست محیطی یک محصول، فرآیند یا عملیات ویژه در طی چرخه حیاتی آن یا به عبارت دیگر آغاز تا انجام روند شکل گیری آن محصول یا فرآیند. هدف از این رساله علاوه بر پیامد سنجی مقایسه ای نظام های مختلف تولید محصول راهبردی چغندر قند در خراسان، معرفی lca به عنوان یک بینش و روش در پیامد سنجی جامع زیست محیطی محصولات کشاورزی در کشور است. برای این منظور مناطق کشت چغندر قند در استان های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی بر اساس سه نظام تولید مکانیزه، نیمه مکانیزه و سنتی به 26 مکان نظام طبقه بندی و کلیه داده های مزرعه ای مورد نیاز جمع آوری شدند. سپس کلیه ورودی ها و مواد منتشره زیست محیطی در تولید و فرآیند های وابسته تعیین و فهرست برداری و اثرات زیست محیطی آن ها در طبقات اثر مورد نظر، کمی سازی شد. نتایج ارزیابی اثرات زیست محیطی چرخه حیاتی تولید یک تن چغندر قند در خراسان به طور متوسط بیانگر منتشر شدن 489 کیلوگرم معادل co2 گازهای گلخانه ای، 83 میلی گرم معادل cfc-11 آلاینده های دارای پتانسیل تخلیه ازن، 33/0کیلوگرم معادل c2h4 آلاینده های دارای پتانسیل اکسیداسیون فتوشیمیایی، 2/2 کیلوگرم معادل so2 مواد دارای اثرات اسیدی شدن، 64/0کیلوگرم معادل po4 آلاینده های دارای پتانسیل مردابی شدن و 7987 مگاژول تقاضا برای انرژی غیر قابل تجدید بود. مقایسه این نتایج در سه نظام مورد مطالعه نشان دهنده برتری زیست محیطی نظام های مکانیزه تر نسبت به سنتی عمدتا به دلیل برخورداری این نظام ها از تولید بالاتر و مصرف کمتر نهاده ها و تولید کمتر مواد منتشره زیست محیطی به ازای تولید هر تن چغندر قند بود به طوریکه برای کلیه طبقات اثر در هیچ یک از مزارع مکانیزه در طی فرآیند تولید یک تن چغندر قند بیش از مقدار میانگین اثرات زیان بار زیست محیطی حاصل نشد اما بین 57 تا 86 و 33 تا 44 درصد از مکان نظام های سنتی و نیمه مکانیزه بر این اساس کارکرد مطلوبی نداشتند. نتایج آنالیز مشارکت فرآیندهای مختلف تولید چغندر قند در نظام های مختلف خراسان نشان دادکه فرآیندهای آبیاری، انتشارات مستقیم از مزرعه و تولید و عرضه کودهای شیمیایی به ترتیب بیشترین نقش را در ایجاد اثرات زیست محیطی داشته و برای بهینه سازی کارکرد زیست محیطی این محصول در اولویت بازنگری قرار دارند. همچنین نتایج این مطالعه نشان داد که میزان اثرات زیست محیطی ناشی از چرخه حیاتی تولید چغندر قند در خراسان در طبقات مختلف اثر بین 2 تا 40 برابر این اثرات در سوییس بوده و بنابراین، فاصله معنی داری با حد مطلوب دارد.